موتور اتومبیل به عنوان قلب تپنده خودرو از دو بخش مهم و اساسی به نام سرسیلندر و بلوک سیلندر تشکیل شده است که هر کدام از این دو قطعه از اجزای کوچکتر و متعلقات دیگری برخوردار بوده و در تکمیل و راه اندازی مجموعه موتور سهیم می باشند همچنین در صورت بروز هرگونه ایراد در این دو بخش، بخصوص سرسیلندر، عملکرد موتور با اختلال مواجه شده و ایرادات بعدی را به دنبال خواهد داشت اما قبل از بررسی دلایل خرابی سرسیلندر خودرو، ابتدا به معرفی این قطعه و انواع آن بعلاوه نقش سرسیلندر در سیستم موتور خواهیم پرداخت.
فهرست محتوا
سرسیلندر چیست
می توان گفت فعال ترین قسمت اتومبیل، مجموعه سرسیلندر می باشد. سرسیلندر یک قطعه فلزی است که قسمت بالای موتورهای احتراقی را می پوشاند و محل قرارگیری آن بر روی سطح بلوک سیلندر می باشد که ضمن آببندی محفظه احتراق و عملیاتی همچون باز و بسته کردن مسیر سوخت، وظیفه ایجاد هماهنگی بین تایم و میل لنگ موتور را نیز عهده دار می باشد. این مجموعه، از قطعاتی همچون سوپاپ و میل سوپاپ، که خود دارای متعلقات و اجزای مختلف می باشند تشکیل شده و توسط واشر سرسیلندر در محل خود، آب بندی می گردد.
عدم آب بندی صحیح و رعایت نکردن میزان گشتاور پیچ های اتصال، می تواند یکی از عامل های خرابی سرسیلندر خودرو به شمار آید. آلیاژ سرسیلندر بسته به نوع موتور اتومبیل متفاوت است. اما به طور معمول این قطعه در خودروهای سواری امروزی از جنس آلومینیوم ساخته می شود.
تفاوت سرسیلندرهای آلومینیومی و چدنی
سرسیلندرهای آلومینیومی وزن کمتری نسبت به نوع چدنی دارند و حرارت تولیدی را به نقاط بیشتری پخش می‌کنند در نتیجه سریع تر خنک می شوند. در مقابل از نظر ساختاری ضعیف هستند به طوری که کاملا آسیب پذیر بوده و در دمای بسیار بالا به سرعت دچار خمیدگی می شوند در نتیجه موجب خرابی سرسیلندر خودرو می‌گردند. از آنجا که انتقال سریع حرارت یکی از ویژگی های ضروری در اتومبیل های بنزینی می باشد، در اکثر خودروهای سواری از سرسیلندر آلومینیومی استفاده می‌گردد.
سرسیلندرهای چدنی از مقاومت بالایی برخوردار بوده ولی انتقال حرارت در این نوع از سرسیلندرها به کندی انجام می شود در نتیجه قیمت کمتری داشته و کاربرد آنها معمولا در خودروهای دیزلی بیشتر است.
ساختار خنک سازی سرسیلندر
سرسیلندرها به دلیل تولید گرما و انرژی زیاد نیاز به خنک شدن پی در پی و مدام دارند. به همین منظور ساختار این قطعه به گونه ای طراحی شده است که به راحتی و در کمترین زمان ممکن دمای خود را از دست داده و درجه حرارت کاهش می یابد. ساختار سرسیلندر از جهت خنک سازی به دو مدل اصلی تقسیم بندی می شود.
خنک شونده با هوا
در این مدل، فشار هوای محیط از طریق باله ها و شیارهای تعبیه شده بر روی بدنه سرسیلندر، حرکت کرده و قادر است که گرمای قطعه را دریافت و آن را خنک نماید. مانند انواع موتور سیکلت های دوزمانه یا موتورهایی که فاقد سیستم گردش آب هستند مثل خودروی فولکس، یا ژیان.
اگرچه تولید اینگونه از قطعات در حال حاضر منسوخ گردیده اما مزایای قابل توجهی دارند که به آن اشاره می‌کنیم. این روش از خنک کردن، کاملا تضمین شده و قابل اطمینان است و می توان آن را بسیار ساده و ارزان طرح ریزی نمود. تعمیرات چنین سرسیلندر هایی بسیار راحت و مقرون به صرفه است. علاوه بر آن در هوای بسیار سرد دیگر نگران انجماد مایع خنک کننده نخواهید بود.
سرسیلندرهای خنک شونده توسط آب
اکثر موتورهای مدرن امروزی با استفاده از سیستم گردش آب خنک می شوند. برای این کار از مخلوط آب و محلول ضد یخ استفاده می شود. برای خنک شدن این قطعه، محلول خنک کننده از طریق مجاری مشخص به درون سرسیلندر رفته و از قسمت دیگر خارج می شود.
به این ترتیب دمای موتور نیز کاهش می یابد. نکته مثبت در این روش از خنک سازی این است که مایع خنک کننده می تواند گرمای تولید شده را جذب کرده و خنثی کند همچنین از یخ زدن محلول در سرمای منفی صفر درجه نیز جلوگیری می نماید. در نتیجه این روش از خنک کردن، موثرترین راه ممکن می باشد. و در صورت عملکرد صحیح، دیگر شاهد خرابی سرسیلندر خودرو نخواهیم بود.
اجزای تشکیل دهنده
در ساختار داخلی سرسیلندر، مجراهای ورودی و خروجی آب قرار دارند که وظیفه خنک کردن سیستم را بر عهده می گیرند. در سرسیلندرهای بنزینی مسیر ورود و خروج هوا و دود نیز تعبیه شده، که هر کدام به وسیله سوپاپ های مربوطه باز یا بسته می شوند. میل بادامک یا میل سوپاپ توسط تسمه یا زنجیر تایم به حرکت درآمده و سوپاپ های مذکور را طبق ترتیب استاندارد به حرکت در می آورد. جایگاه شمع های جرقه نیز بر روی سر سیلندر قرار گرفته است.
واشر سرسیلندر چیست
واشر سرسیلندر قطعه ای هم اندازه با سطح بلوک و سرسیلندر می باشد که به منظور آب بندی این دو قطعه کلیدی عمل میکند. جنس واشر سرسیلندر در اتومبیل های سواری معمولی از فولاد یا مس تشکیل شده است. برخی از واشرها از جنس آزبست یا گرافیک بوده و برخی دیگر از آلومینیوم یا استیل ساخته شده اند. سوراخ های تعبیه شده بر روی این قطعه کاملا مطابق با مجرای عبور آب و روغن طراحی شده که این حفره ها گذرگاهی برای عبور روغن موتور و مایع خنک کننده می باشند. بنابراین هیچ گونه اختلالی بین دو مایع وجود ندارد و هر کدام مسیر خود را دنبال می کنند و مهم است که این دو مایع از یکدیگر جدا باشند.
عوامل خرابی سرسیلندر خودرو
ساختار پیچیده و حساس سرسیلندر و انجام کارهای بی شماری که در طول کارکرد موتور انجام می دهد آن را مستعد بروز نقص می کند که در این لحظه خرابی سرسیلندر خودرو رخ می دهد. فارغ از مشکلات ریخته گری و مونتاژ نامناسب، مهمترین منشاء خرابی سرسیلندر، سوختن واشر سرسیلندر می باشد. که در ادامه به توضیح آن می‌پردازیم.
نشانه های سوختن واشر سرسیلندر
- کم شدن آب رادیاتور
- مسدود شدن مجراهای عبور آب در موتور
- خنک نشدن آب رادیاتور به علت رسوب و یا نقص در عملکرد پروانه.
- نقص فنی در ترموستات.
- نقص فنی در واتر پمپ و عدم گردش جریان آب در موتور.
- پیچ خوردگی شلنگ های ورودی و خروجی رادیاتور.
- رانندگی طولانی در ترافیک و فشار بر موتور در فصل گرما.
- بد کار کردن سیلندر
- نشتی مایعات خارجی
به عنوان مثال در صورتی که سیستم خنک کننده توانایی آب رسانی به موتور را نداشته باشد، در کمتر از چند دقیقه واشر سرسیلندر سوخته و متعاقبا خرابی سرسیلندر خودرو را به دنبال خواهد داشت. عواملی همچون گیرپاژ موتور یا قفل کردن ترموستات می‌تواند عامل جلوگیری از گردش آب در موتور شود. همچنین فقدان مایع خنک کننده (آب و ضد یخ) در سیستم رادیاتور نیز می تواند عامل بالا رفتن دما باشد و ممکن است در اثر نشتی از اتصالات یا سوراخ بودن رادیاتور اتفاق افتد.
عواقب خرابی سرسیلندر
هنگامی که واشر سرسیلندر می سوزد اتومبیل شما به یک بمب ساعتی در جهت تخریب قطعات مکانیکی موتور تبدیل می گردد. هنگام سوختن این قطعه، روغن و مایع خنک کننده شروع به نشت کرده و به دنبال آن هر دو مایع وارد مکان هایی می شوند که متعلق به آنها نیست و باعث گستردگی آسیب در نقاط مختلف می شوند. مایع خنک کننده یا ضد یخ وارد محفظه های احتراق می شود و با روغن موتور داغ، مخلوط شده و ماهیت آن را از بین می برد حتی قادر است یاتاقان زدن موتور را نیز به دنبال داشته باشد.
در هنگام سوختن واشر سیلندر و در ابتدای شروع این ایراد، شاهد خروج دود سفید و غلیظ از اگزوز خواهیم بود این دود نتیجه ادغام شدن ضد یخ و روغن موتور، و سوختن این مواد در محفظه احتراق است و اگر این مشکل همچنان ادامه یابد آبِ وارد شده به محفظه باعث ایجاد شوک حرارتی به پیستون شده و قطعه شاتون در محل خود گیرپاژ می کند. به همین جهت در صورت مشاهده خروج دود غلیظ از اگزوز، بلافاصله توقف کرده و نسبت به تعمیر آن اقدام کنید.
دلایل داغ کردن موتور و بالا رفتن حرارت
اولین نشانه قابل توجه در این ایراد، روشن شدن چراغ های اخطار می باشد. هنگامی که دمای موتور بالا می رود نشان دهنده این است که واشر سرسیلندر سوخته است .
سطح مایع خنک کننده کم است
عدم وجود آب و ضد یخ کافی در رادیاتور اتومبیل می تواند منجر به بالا رفتن دمای موتور شده، همچنین عدم استفاده از ضد یخ، پوسیدگی و خرابی سرسیلندر خودرو را به دنبال خواهد داشت.
عدم حرکت روان در اتومبیل
وجود هرگونه مانع یا درگیر بودن ترمز دستی و یا کفشک لنت که به علت نقص کلیپر، بوجود می آید باعث می‌شود، به موتور خودرو فشار آمده و در نتیجه موجب بالا رفتن حرارت در موتور اتومبیل می گردد.
گرفتگی منافذ رادیاتور یا مجاری عبور آب
گاهی اوقات همه چیز به درستی و به سلامت کار میکند اما دمای اتومبیل همچنان بالا می رود. در این حالت می‌بایست مجاری و شبکه های رادیاتور مورد بررسی قرار گرفته و در صورتی که فشار خروجی مایع خنک کننده کمتر از حد استاندارد است، نسبت به تعویض رادیاتور اقدام گردد.
نکات پایانی
وجود نقایص ریخته گری یا ارتعاشات شدید در موتور می تواند منجر به ترک خوردگی و خرابی سرسیلندر خودرو گردد. مقدار تابِ مجاز در سرسیلندر های آلومینیومی 05/0 می باشد.
برای خرید لوازم یدکی پژو 405 کلیک کنید.
قطعه واشر سرسیلندر یکبار مصرف بوده و در صورت باز کردن سرسیلندر به هر دلیل، می بایست واشر نو جایگزین گردد به عنوان مثال اگر برای تعویض سوپاپ یا تعویض رینگ های موتور مجبور به باز کردن سرسیلندر می باشید، دیگر مجاز به استفاده از واشر قبلی نیستید حتی اگر آن قطعه از نظر ظاهری کاملا سالم بوده باشد.
برای سفت کردن پیچ های سرسیلندر از ابزاری به نام ترکمتر استفاده می شود. و پیچ ها به صورت ضربدری سفت می گردند.
